'ಬೇರೆಬೇರೆ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಮಾವು, ಮ್ಯಾಗೋಸ್ಟೀನ್, ಡೂರಿಯಾನ್ ಮೊದಲಾದ ಹಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಹಣ್ಣುಗಳ ರಾಜನೆಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಇವುಗಳನ್ನೆಲ್ಲಾ ತಿಂದುನೋಡಿದ ನನಗನಿಸುತ್ತದೆ, ಇವುಗಳು ಹಣ್ಣುಗಳ ರಾಜರಾದರೆ, ಹಲಸು ಕಿಂಗ್ಮೇಕರ್'. ಜೂನ್ ಮೊದಲ ವಾರದಲ್ಲಿ ಹವಾಯ್ಯಿಂದ ಕನ್ನಾಡಿಗೆ ಹಾರಿಬಂದ ಹಣ್ಣುಕೃಷಿಕ ಕೆನ್ ಲವ್ ಕೇರಳದ ವಯನಾಡ್ ಉರವಿನ ಹಲಸು ಮೇಳಕ್ಕೆ ಚಾಲನೆ ಕೊಟ್ಟಾಗ ಉದ್ಗರಿಸಿದ ಮಾತಿದು.ಹಣ್ಣುಗಳ ರಾಜ 'ಮಾವು' ಎಂಬುದು ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ. ಗಾತ್ರ, ವಿನ್ಯಾಸ, ಮರ, ರುಚಿ, ಅಡುಗೆ..ಹೀಗೆ ಒಂದಲ್ಲ ಒಂದು ಬಳಕೆಗೆ ಸಿಗುವ ಹಲಸೀಗ 'ರಾಜ'! ಕನ್ನಾಡು-ಕೇರಳಗಳಲ್ಲಿ ಹನ್ನೊಂದು ಮೇಳಗಳನ್ನು ಕಂಡ ಭಾಗ್ಯ!`ಲಕೋಟೆ ಹಣ್ಣಿನ ಸಾವಿರ ಉತ್ಪನ್ನ ಜಪಾನಿನ ಬೀವಾ ಕ್ಲಬ್ಬ್ಬಿನಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯ. ನೀವು ಮನಸ್ಸು ಮಾಡಿದರೆ ಹಲಸಿನಿಂದ ಇನ್ನೆಷ್ಟೋ ಸಾವಿರ ಮಾಡಿ ಮಾರಬಹುದು'' - ಕೆನ್ ತಾನು ಬಣ್ಣಿಸಿದ 'ಕಿಂಗ್ಮೇಕರ್' ಬಣ್ಣನೆಯನ್ನು ಸಮರ್ಥಿಸಿದ್ದು ಹೀಗೆ.
ತುತ್ತಿಗೂ ತತ್ವಾರವಾದ ಕಾಲಘಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಹಲಸು ಬಡವರ ಕಲ್ಪವೃಕ್ಷ. ಹಲಸನ್ನು ಪಲ್ಯದಂತೆ (ಚಂಗುಳಿ) ಮಾಡಿದಾಗ ಅದು ಬೆಳಗ್ಗಿನ ಉಪಾಹಾರಕ್ಕಾಗುತ್ತದೆ, ಮಧ್ಯಾಹ್ನದ ಭೋಜನಕ್ಕೂ ಸೈ. ಇದನ್ನೇ ತಿಂದು ಹೊಟ್ಟೆ ಗಟ್ಟಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ದುಡಿದ ಜೀವಗಳು ಈಗಲೂ ನಮ್ಮ ಮಧ್ಯೆ ಇದ್ದಾರೆ.ಹಲಸು ನಿರ್ಲಕ್ಷಿತ ಹಣ್ಣು. ಅದನ್ನು 'ನಾಯಿಯೂ ಮೂಸುವುದಿಲ್ಲ' ಅಂತ ಪಟ್ಟ ಕಟ್ಟಿಬಿಟ್ಟಿದ್ದೇವೆ. ಹಿತ್ತಿಲಲ್ಲಿ ಕೊಳೆತು ನಾರಿ ಮಣ್ಣಾಗಿ ಹೋದೀತೇ ವಿನಾ, ಅದು ಅಂಗಳಕ್ಕೆ ಬರುವುದಿಲ್ಲ!
ಅದರಲ್ಲೂ ತುಳುವ (ಅಂಬಲಿ) ಹಲಸಿನ ಹಣ್ಣು ಮರದಲ್ಲಿ 'ಪಿಶಾಚಿ'ಯಂತೆ ತೂಗುತ್ತಿರುವಾಗಲೂ ಕೊಯ್ಯುವುದು ಬಿಡಿ, ಅದರತ್ತ ನೋಡಲೂ ನಮಗೆ ಹೇಸಿಗೆ! ಹಪ್ಪಳ, ಚಿಪ್ಸ್, ಬೆರಟ್ಟಿ ಅಂತ ಪಾರಂಪರಿಕ ತಿಂಡಿಗಳ ರುಚಿಯಿದ್ದ ಹಿರಿಯರು ಹಲಸಿನ ಋತುವಿನಲ್ಲಿ ಬ್ಯುಸಿಯಾಗ್ತಾರೆ ವಿನಾ, ಉಳಿದಂತೆ 'ರೆಡಿ' ಇದ್ದರೆ ಖರೀದಿಸುವವರೇ ಅಧಿಕ. ಬಹುಶಃ ಹಣ್ಣಿನ ಸಂಸ್ಕರಣೆಯ ಕಷ್ಟ. ಅದನ್ನು ಬಿಡಿಸಿ, ಮೇಣದೊಂದಿಗೆ ಹೋರಾಡಿ, ತೊಳೆ ತೆಗೆಯುವಷ್ಟರಲ್ಲಿ 'ಇನ್ನು ಬೇಡ' ಎಂಬ ಭಾವನೆ! ಉಳಿದ ಹಣ್ಣುಗಳಿಗೆ ಈ ತೊಂದರೆ ಇಲ್ಲವಲ್ಲಾ. ಮಾವಾದರೆ ತೊಳೆದು, ಸಿಪ್ಪೆಕೆತ್ತಿ ಬಾಯಿಗಿಟ್ಟರೆ ಹೊಟ್ಟೆ ಸೇರುತ್ತದೆ!
ಮೇಳದ ಭಾಗ್ಯ
ಹಲಸು ಮೇಳ ಮೊದಲು ಮಾಡಿದ್ದು 'ಉರವು - 2007ರಲ್ಲಿ. ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಬೈಫ್ ಮತ್ತು ಕದಂಬ ಹಿಂದಿನ ವರ್ಷ ಮಾಡಿದ ಹಲಸು ಮೇಳಗಳು ಭಾರೀ ಜನಪ್ರಿಯ ಆದುವು. ಈ ವರುಷ ಶಿರಸಿ, ತೀರ್ಥಹಳ್ಳಿ, ನಿಟ್ಟೂರು, ಲಾಲ್ಭಾಗ್, ಬೆಂಗಳೂರು, ಮಂಗಳೂರು ಸೇರಿದಂತೆ ಕೇರಳದ ಐದು ಹಲಸು ಮೇಳಗಳು ಹೊಸೆದುಕೊಂಡಿತು. ನಿದ್ದೆಯಲ್ಲಿದ್ದವನನ್ನು ಬಡಿದೆಬ್ಬಿಸಿದಂತೆ ಮೇಳವು ಹಲಸಿನ ಸುತ್ತ ಗಿರಕಿ ಹೊಡೆಯುವಂತೆ ಮಾಡಿದುದಂತೂ ಸತ್ಯ.
ಹಲಸು ಕಣ್ಣ ಮುಂದೆಯೇ ಹಾಳಾಗುವುದನ್ನು ಬಹುತೇಕರು ಇಷ್ಟಪಡುವುದಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ದಾರಿಯಿಲ್ಲ! ಮೇಳಗಳು 'ಕೈಮರ'ದಂತೆ ಒಂದಷ್ಟು ಕೆಲಸ ಮಾಡಿರುವುದರಿಂದ ಹಲಸಿನ ಸಾಧ್ಯತೆಗಳ ಹರವಿಂದು ವಿಸ್ತಾರವಾಗಿದೆ. 'ನಮ್ಮ ಹಿತ್ತಿಲಲ್ಲೂ ಮರವಿದೆ. ಅದರ ರುಚಿ ಫಸ್ಟ್ಕ್ಲಾಸ್ ಮಾರಾಯ್ರೆ' ಅಂತ ಬಸ್ಸಿನಲ್ಲೂ, ಹೋಟೆಲಿನಲ್ಲೂ ಜನ ಕುಳಿತು ಒಂದೊಂದು ಮರದ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವನ್ನು ಹೇಳುವಷ್ಟರ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಮೇಳಗಳು ಸಾಫಲ್ಯವಾದುವು.
ಮೌಲ್ಯವರ್ಧನೆಹಪ್ಪಳ, ಚಿಪ್ಸ್, ಬೆರಟ್ಟಿ, ಉಂಡ್ಲುಕ, ಬೀಜದ ಸಾಂತಾಣಿ (ಬೇಯಿಸಿ, ಬಿಸಿಲಿನಲ್ಲಿ ಒಣಗಿಸಿದ)..ಇವುಗಳ ಜತೆಯಲ್ಲಿ ಹಲಸು ವಿವಿಧ ಅವತಾರಗಳನ್ನು ತಾಳಿದೆ. ಜ್ಯಾಂ, ಹಂಬಳ, ಜ್ಯೂಸ್, ಮುಳುಕ, ರೊಟ್ಟಿ, ವಡೆ, ಹೋಳಿಗೆ, ಸುಕ್ರುಂಡೆ, ಚಕ್ಕುಲಿ..ಇನ್ನೂ ಅನೇಕ. ಈ ವರುಷದ ಹಲಸಿನ ಋತುವಿನಲ್ಲಿ ನಮ್ಮ ಅಡುಗೆಮನೆ ನಿಜಕ್ಕೂ 'ಸಂಶೋಧನಾಲಯ'ವಾಗಿದೆ, ಗೃಹಿಣಿಯರು 'ವಿಜ್ಞಾನಿ'ಗಳಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಸಾಗರದ ಗೀತಕ್ಕ, ಶಿರಸಿಯ ಮಮತಾ, ಪಾತನಡ್ಕದ ಸುಶೀಲಕ್ಕ..ಹೀಗೆ ಅನೇಕ 'ಪಾಕ ವಿಜ್ಞಾನಿ'ಗಳ ಮೌನ ಮಾತಾಗಿದೆ!
ತೀರ್ಥಹಳ್ಳಿ, ಬೆಂಗಳೂರು, ಶಿರಸಿಯ ಹಲಸು ಮೇಳಗಳಲ್ಲಿ ಅನ್ನ ಮತ್ತು ಮಜ್ಜಿಗೆ ಬಿಟ್ಟರೆ, ಮತ್ತೆಲ್ಲಾ ಹಲಸುಮಯ. ಉಪ್ಪಿನಕಾಯಿಯಿಂದ ಹುಳಿ ತನಕ. ಬಹುಶಃ ಹಲಸಿನಿಂದ ಅನ್ನ ಮಾಡಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತಿದ್ದರೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರೇನೋ! 'ಗೋಬಿ ಮಂಚೂರಿಯನ್' ಬದಲಿಗೆ 'ಜ್ಯಾಕ್ ಮಂಚೂರಿಯನ್', 'ಜ್ಯಾಕ್ ಕಬಾಬ್' ತೀರ್ಥಹಳ್ಳಿ ಮೇಳದ ಸ್ಪೆಷಲ್. ಬರೇ ಡೆಮೋ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಭೋಜನಕ್ಕೂ ಕೂಡ. ವಿಷದಲ್ಲಿ ಮಿಂದೆದ್ದು ಅಡುಗೆ ಮನೆ ಸೇರುವ ಹೂಕೋಸಿನ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ನಮ್ಮ ಎಳೆ ಹಲಸು (ಗುಜ್ಜೆ) ಆಕ್ರಮಿಸುವ ದಿವಸ ದೂರವಿಲ್ಲ.
'ಹಲಸು ಮೇಳಕ್ಕೆ ಪಟ್ಟಣಿಗರು ಇಷ್ಟೊಂದು ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ರೆಸ್ಪಾನ್ಸ್ ಮಾಡ್ತಾರೆಂತ ಕಲ್ಪನೆ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಹಲಸಿನ ಖಾದ್ಯಗಳು ಸಂಜೆ ವರೆಗೂ ದೊರಕುತ್ತಿದ್ದುದರಿಂದ ಬಹಳಷ್ಟು ಜನ ಇಷ್ಟಪಟ್ಟರು' ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಹಲಸು ಮೇಳದ ಸಾರಥ್ಯ ವಹಿಸಿದ ಗೋವಿಂದ ಕಬಾಡಿ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. 'ಹಳ್ಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿ ಬೆಳೆದು, ನಗರ ಸೇರಿದ ಬಹಳಷ್ಟು ಜನರಿಗೆ ಹಲಸಿನ ರುಚಿ ಗೊತ್ತು. ಅಂತಹವರನ್ನು ಮೇಳಗಳು ಆಕರ್ಷಿಸುತ್ತವೆ.' ಎನ್ನಲು ಮರೆಯಲಿಲ್ಲ.
ಕರ್ನಾಟಕಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಕೇರಳದ್ದೇ ಮೇಲುಗೈ. ಮೇಳಕ್ಕೆ 'ಉತ್ಸವ'ದ ಟಚ್! 'ಇದು ನಮ್ಮದು' ಅಂತ ಜನರ ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳುವಿಕೆ. ವಯನಾಡಿನ ಮೇಳದಲ್ಲಿ ಹಲಸನ್ನು ವಾದ್ಯವಾದನದೊಂದಿಗೆ ಮೆರವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ವೇದಿಕೆಗೆ ತಂದು, ಅದನ್ನು ತುಂಡರಿಸುವುದರ ಮೂಲಕ ಚಾಲನೆ. ಹಲಸಿನ ಎಲೆಗಳನ್ನು ಕಿರೀಟದಂತೆ ಮಾಡಿ ಧರಿಸುವಿಕೆ.ತಿಂಗಳ ಮೊದಲೇ ನೂರು ಹೆಣ್ಮ್ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ತರಬೇತಿ ಕೊಟ್ಟು ವೈವಿಧ್ಯಮಯ ಮೌಲ್ಯವರ್ಧಿತ ಉತ್ಪ್ಪನ್ನ ತಯಾರಿ, ಮಾರಾಟ. ಇದೆಲ್ಲಾ ವಾತಾವರಣ ಸೃಷ್ಟಿಗೆ ಪೂರಕ.
ಸಾಧ್ಯತೆಗಳು
ಕೇವಲ ಹಪ್ಪಳ, ಚಿಪ್ಸ್ಗೆ ಸೀಮಿತವಾಗದೆ, ಹಲಸು ಮೌಲ್ಯವರ್ಧನೆಯಾಗುವುದರೊಂದಿಗೆ ತನ್ನ ಮಾನವರ್ಧನೆಯನ್ನೂ ಮಾಡಿದೆ. ಬೆಂಗಳೂರು ಕೃಷಿ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಉಮೇದಿನಿಂದ ಬೆಂಗಳೂರಿನ ದೊಡ್ಡಬಳ್ಳಾಪುರದಲ್ಲಿ ಹಲಸು ಬೆಳೆಗಾರರ ಸಂಘ ಅಸ್ತಿತ್ವಕ್ಕೆ ಬಂದಿದೆ. 'ಬೆಳೆಗಾರರು ಸಂಘಟಿತರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಉತ್ತಮ ಬೆಲೆ ಸಿಗುತ್ತಿದೆ' ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ ಸಂಘದ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ ರವಿಕುಮಾರ್.
ಕೇರಳದ ಸ್ವದೇಶಿ ಸಂಸ್ಥೆಯು ಸಿರಪ್, ವೈನ್, ಸ್ಕ್ವಾಷ್, ಜೆಲ್ಲಿ, ಹಲ್ವ, ಟಾಫಿ, ಫ್ರುಟ್ ಬಾರ್, ಕ್ಯಾಂಡಿ, ಉಪ್ಪಿನಕಾಯಿಯನ್ನು ತಯಾರಿಸಿದರೆ; ಹಲಸಿನ ಬೇಳೆಯಿಂದ ವರುಷಪೂರ್ತಿ ಶೇಖರಿಸಿಡಬಹುದಾದ ತೋರನ್, ಮಸಾಲಾ ಡ್ರೈ, ಪುಟ್ಟು ಪೊಡಿ, ಸುಗಿಯಾನ್, ಪಕ್ಕವಡ, ಅವಲೋಸ್ ಪುಡಿ..ಹೀಗೆ ಇನ್ನೇನೋ! ತರಬೇತಿಯನ್ನೂ ನೀಡುತ್ತಿದೆ.ಬೆಂಗಳೂರು ಕೃಷಿ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯವು ಹಲಸಿನ ಹಣ್ಣಿನಿಂದ ಹಲವಾರು ಉತ್ಪನ್ನಗಳನ್ನು ಸಿದ್ಧಪಡಿಸುತ್ತಿದೆ. ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯರಿಗೆ ಪ್ರಿಯವಾದ ಕುಲ್ಫಿ, ಗುಜರಾತಿಗರ ಶ್ರೀಖಂಡ ಇವರ ಮಾಸ್ಟರ್ಪೀಸ್. ಜತೆಗೆ ಜ್ಯೂಸ್, ಬಾರ್, ಬೀಜದ ಪುಡಿಯಿಂದ ಬಿಸ್ಕತ್, ಕಪ್ಕೇಕ್.
ಕಡಲಾಚೆಯ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದಲ್ಲಿ ಹಲಸಿನ ಹಣ್ಣಿನ ಐಸ್ಕ್ರೀಂ ಚಪ್ಪರಿಸುವ ವರ್ಗವೇ ಇದೆಯಂತೆ. ನಂಬ್ತೀರಾ? ಸ್ಮಿತಾ ವಸಂತ್ ಭಾರತೀಯ ಮೂಲದವರು. ತಮ್ಮ 'ರೆಸ್ಟಾರೆಂಟಿನಲ್ಲಿ ಮಾಡಿಟ್ಟ ಐಸ್ಕ್ರೀಂ ಸಂಜೆಯೊಳಗೆ ಖಾಲಿ'ಯಂತೆ! ಸಮಾರಂಭಗಳಿಗೂ ವಿತರಿಸುತ್ತಾರೆ. ತುಮಕೂರಿನ ಪಾವನ್ ಸ್ಟೋರಿನ ಸೀತಾರಾಂ ತಯಾರಿಸಿದ ಹಲಸಿನ ಒಣ ಹಣ್ಣುಗಳ ಬರ್ಫಿಗೆ 'ಕೇಳಿ ಪಡೆಯುವ' ಗ್ರಾಹಕ ವರ್ಗ ಸೃಷ್ಟಿಯಾಗಿದೆ! ಅಮಾಸೆಬೈಲಿನ ಕೊಡ್ಗಿ ಸಹೋದರರ ಹಲಸಿನ ಹಣ್ಣಿನ ಒಣಚಿಪ್ಸ್ ವಿದೇಶಕ್ಕೂ ಹಾರಿದೆ. ನಮ್ಮ ಮಕ್ಕಳು ಚೀಪುವ ಲಾಲಿಪಪ್ ಇದೆಯಲ್ಲಾ, ಅಂತಹುದೇ ಹಲಸಿನ ಹಣ್ಣಿನಿಂದ ತಯಾರಿಸಿದ ಸಿಪ್-ಅಪ್ ಕೇರಳದಲ್ಲಿ ಮಕ್ಕಳು ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ದೊಡ್ಡವರೂ ಚೀಪುತ್ತಾರೆ.ನೆರೆಯ ಶಿರಸಿಯ ರೇಖಾ ಹೆಗಡೆ, ಅನ್ನಪೂರ್ಣ ಹೆಗಡೆಯವರ ಮನೆಗೆ ವರ್ಷದ ಯಾವ ಸಮಯದಲ್ಲಾದರೂ ಹೋಗಿ, ಹಲಸಿನ ಹಪ್ಪಳ-ಚಿಪ್ಸ್ ರೆಡಿಯಾಗಿರುತ್ತದೆ.
ವರ್ಷವಿಡೀ ಕಾಪಿಡುವ ಅವರ ಹಳ್ಳಿಜ್ಞಾನ ನಮ್ಮ ಸರಕಾರಿ ಮೆಟ್ಟಿಲನ್ನು ಹತ್ತಬೇಕು. ನಮ್ಮ ಹಿತ್ತಿಲಲ್ಲಿ ಎಷ್ಟು ಹಲಸಿನ ಮರವಿದ್ದೀತು. ಹಚ್ಚ್ಚೆಂದರೆ ಹತ್ತು! ಓಕೆ. ಹಲಸಿನ ಕೃಷಿಯನ್ನು ಮಾಡುವವರನ್ನು ಕೇಳಿದ್ದೀರಾ? ಊಹೂಂ. ವಿಯೆಟ್ನಾಮಿನ 'ವಿನಾಮಿಟ್' ಸಂಸ್ಥೆಯು ಸಾವಿರಗಟ್ಟಲೆ ಹೆಕ್ಟಾರ್ನಲ್ಲಿ ಹಲಸಿನ ತೋಟವನ್ನೇ ಎಬ್ಬಿಸಿದೆ! ಅವರ ಸಂಸ್ಕರಣಾ ಘಟದ ಸಾಮಥ್ರ್ಯ ಎಷ್ಟು ಗೊತ್ತೇ? ದಿನಕ್ಕೆ ಐದು ಲಾರಿ ಲೋಡು ಹಲಸಿನ ಹಣ್ಣು ಬೇಕು!ಸಾಧ್ಯತೆಗಳ ಬೆನ್ನೇರಿಸಾಧ್ಯತೆಗಳನ್ನು ಮೀರಿ ಬೆಳೆವ ಸಾಮಥ್ರ್ಯ ಹಲಸಿಗಿದೆ.
ಒಂದೆಡೆ ಹಲಸೆಂದರೆ ಹೊಲಸೆನ್ನುವ ವರ್ಗ, ಮತ್ತೊಂದೆಡೆ ಅದರ ತೊಟ್ಟನ್ನು ಮಾತ್ರ ಬಿಟ್ಟು ಉಳಿದೆಲ್ಲಾ ಭಾಗಗಳನ್ನು ಮೌಲ್ಯವರ್ಥಿಸುವ ಹಲಸು ಪ್ರಿಯರು. ಮಂಗಳೂರಿನ ಏಸ್ ಫುಡ್ಡಿನ ಅಣ್ಣಪ್ಪ ಪೈಗಳು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ 'ಚಿಪ್ಸ್ ತಯಾರಿಗೆ ಎಷ್ಟು ಹಲಸಿನ ಸೊಳೆ ಇದ್ದರೂ ಬೇಕು'! ಒಂದೆಡೆ ಅಗಾಧ ಬೇಡಿಕೆ. ಇನ್ನೊಂದೆಡೆ ಪೂರೈಕೆಗಿರುವ ತೊಂದರೆಗಳು. ಇವುಗಳ ಸಮತೋಲನವಾಗಬೇಕಾದುದು ಅಗತ್ಯ.ಮೇಳದ ರುಚಿಯುಂಡ ಮನೆಗಳಲ್ಲಿ ಅತ್ತೆಯಿಂದ ಕೇಳಿಯೋ, ಅಮ್ಮನಿಂದ ಆಲಿಸಿಯೋ ಹಲಸಿನ ಹೊಸ ಹೊಸ 'ರೆಸಿಪಿ'ಗಳು ತಯಾರಾಗುತ್ತಿವೆ. 'ಮರದಲ್ಲಿ ನೇತಾಡುವ ಪಿಶಾಚಿ ಕಿಟಕಿಯೊಳಗೆ ತೂರಿಬರಬೇಕು' ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ ಕೃಷಿಕ ಡಾ.ಡಿ.ಸಿ.ಚೌಟ.ಹಲಸಿನ ಸುತ್ತಮುತ್ತ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಿವೆ. ಅವುಗಳನ್ನು ನಿತ್ಯಜಪವೇ ಅವಕ್ಕೆ ಪರಿಹಾರವಲ್ಲ. ಜರುಗಿದ ಮೇಳಗಳ ವರಿಷ್ಠರ ಮಧ್ಯೆ ಪರಸ್ಪರ ಕೊಂಡಿ ಏರ್ಪಟ್ಟರೆ ಮುಂದಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ 'ಹಲಸಿನ ಕೃಷಿ'ಯೂ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಯಾಕೆ ಸೇರಬಾರದು?
