ಕಲ್ಲಂಗಡಿ ಪ್ರಸಾದ!

ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಪೊಳಲಿ ಶ್ರೀ ರಾಜರಾಜೇಶ್ವರೀ ದೇವಸ್ಥಾನದ ವಾರ್ಶಿಕ ಜಾತ್ರೆ ಎಪ್ರಿಲ್ ಮಧ್ಯ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಮುಗಿಯಿತು. ಜಾತ್ರೆ ಮುಗಿಯುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ಕಲ್ಲಂಗಡಿ ಕೃಷಿಗೂ ವಿದಾಯ!

ಜಾತ್ರೆಗೂ ಕಲ್ಲಂಗಡಿಗೂ ಏನಿದು ನಂಟು? ಶ್ರೀದೇವಿ ಚಂಡಮುಂಡರನ್ನು ವಧಿಸಿದಳು ಎಂಬುದು ಪುರಾಣ ಕಥೆ. ಚಂಡಮುಂಡರ ಶಿರಗಳನ್ನು ಕಲ್ಲಂಗಡಿಗೆ ಹೋಲಿಸುವುದು ವಾಡಿಕೆ. ಕಲ್ಲಂಗಡಿ ಇಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಾದ. ಇದು 'ಸತ್ಯದ ಬೆಳೆ'. ಜಾತ್ರೆಗೆ ಬಂದವರು 'ಪುರಲ್ದ ಬಚ್ಚಂಗಾಯಿ' (ಪೊಳಲಿಯ ಕಲ್ಲಂಗಡಿ) ಎಂದು ಒಯ್ಯುತ್ತಾರೆ.

ಪೊಳಲಿಯ ಜಾತ್ರಾ ಸಂತೆಯಲ್ಲಿ ಕಲ್ಲಂಗಡಿಯದ್ದೇ ಕಾರುಬಾರು. ಇಪ್ಪತ್ತೈದಕ್ಕೂ ಮಿಕ್ಕಿ ಮಳಿಗೆಗಳು. ಕೃಷಿಕರೇ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳು. ಮಧ್ಯವರ್ತಿಗಳಿಲ್ಲ. ಐದಾರು ಕಿಲೋದ ಕಲ್ಲಂಗಡಿ ಹಣ್ಣಿಗೆ ನೂರರಿಂದ ನೂರ ಇಪ್ಪತ್ತು ರೂಪಾಯಿ ತನಕ ದರ. ಏನಿಲ್ಲವೆಂದರೂ ಜಾತ್ರಾ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಐದಾರು ಲಕ್ಷ ರೂಪಾಯಿ ಕಲ್ಲಂಗಡಿ ನಗದಾಗುತ್ತದೆ.

ಕಲ್ಲಂಗಡಿ ಹಣ್ಣನ್ನು ತೂಗಿ ಮಾರುವುದು ಕಡಿಮೆ. ಅಂದಾಜು ದರ. ಗಾತ್ರ ನೋಡಿ ದರ ನಿಗದಿ. ಪೊಳಲಿ, ಕರಿಯಂಗಳ, ಮಣೇಲುಗಳಲ್ಲಿ ನೂರಕ್ಕೂ ಮಿಕ್ಕಿ ಬೆಳೆಗಾರರಿದ್ದಾರೆ. 'ಜಾತ್ರೆಯಲ್ಲಿ ಹೊರವೂರಿನಿಂದ ಕಲ್ಲಂಗಡಿ ಹಣ್ಣನ್ನು ತಂದು ಮಾರುವಂತಿಲ್ಲ. ಒಂದು ವೇಳೆ ತಂದರೂ ಭಕ್ತರು ಆ ಮಳಿಗೆಯತ್ತ ಹೋಗುವುದೇ ಇಲ್ಲ' ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ ಸ್ಥಳಿಯ ಕೃಷಿಕ ಪದ್ಮನಾಭ ಭಟ್.

ಒಂದು ಕಾಲಘಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಪೊಳಲಿಯದ್ದೇ ಆದ ನಾಟಿ ತಳಿ ಬಹು ಪ್ರಸಿದ್ಧ. ಹೆಬ್ರಿಡ್ ತಳಿಗಳು ನಾಟಿ ತಳಿಯನ್ನು 'ಹೈಡ್' ಮಾಡಿ ಕಾಲು ಶತಮಾನ ಸಂದವು. ಈಗ ಪಟ್ನಾಗರ್ ತಳಿಗೆ ಮೊದಲ ಮಣೆ. ಜತೆಗೆ ಮಧು, ಶುಗರ್ಬೇಬಿ. 'ಇದು ಮೂಲ ಕಲ್ಲಂಗಡಿ'ಯ ತಳಿಯನ್ನು ಹೋಲುತ್ತದಂತೆ.

ಕಲ್ಲಂಗಡಿ 60-70 ದಿವಸದ ಬೆಳೆ. ಜಾತ್ರೆ ಯಾವ ದಿನಾಂಕದಂದು ಆಚರಿಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ ಎಂಬ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರದಂತೆ, ಜನವರಿ 10-20ನೇ ದಿನಾಂಕದೊಳಗೆ ಬೀಜಪ್ರದಾನ. ರಾಸಾಯನಿಕ ಗೊಬ್ಬರದ್ದೇ ಭರಾಟೆ!

ಹಿಂದೆಲ್ಲಾ ಸಾರಿಗೆ ವಿರಳ. ಕಾಲ್ನಡಿಗೆಯಲ್ಲೇ ಪ್ರಯಾಣ. ಜಾತ್ರೆಗೆ ಬಂದವರಿಗೆ ಕಲ್ಲಂಗಡಿ ಭಕ್ಷ್ಯವಾಗಿತ್ತು. ತೃಷೆ ನೀಗಿಸಲು ಬೇರೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳಿರಲಿಲ್ಲ. ಮನೆಗೆ ಬಂದ ಅತಿಥಿಗಳಿಗೆ ಹಣ್ಣು ನೀಡುವುದೂ ಗೌರವದ ಪ್ರತೀಕ! ಈಗೆಲ್ಲಾ ಆ ಸ್ಥಾನವನ್ನು 'ಸಿದ್ಧಪಾನೀಯ, ಐಸ್ಕ್ರೀಂಗಳು ಆವರಿಸಿವೆ'!

'ಪೊಳಲಿ ಜಾತ್ರೆಯಲ್ಲಿ ಕಲ್ಲಂಗಡಿ ವ್ಯಾಪಾರದಿಂದ ಸಿಕ್ಕ ಉತ್ಪತ್ತಿ ಮಳೆಗಾಲದ ವೆಚ್ಚವನ್ನು ಭರಿಸುತ್ತದೆ' ಎಂದು ನಂಬಿದ್ದ ಕಾಲವಿತ್ತು. ಈಗ ಹಾಗೇನಿಲ್ಲ. ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆದವರು ಸ್ವಲ್ಪ ಮಟ್ಟಿನ ಲಾಭ ಗಳಿಸುತ್ತಾರೆ. ಬೆರಳೆಣಿಕೆಯ ಕೃಷಿಕರನ್ನು ಬಿಟ್ಟರೆ ಮಿಕ್ಕವರಿಗೆ ಕಲ್ಲಂಗಡಿ ಕೃಷಿ ಹವ್ಯಾಸ.

ಕೃಷಿಗೂ, ಧಾರ್ಮಿಕ ನಂಬುಗೆಗೂ ನಂಟು. ನಂಬುಗೆಯ ಕವಚದೊಳಗೆ ಕಲ್ಲಂಗಡಿ ಕೃಷಿ ಈಗಲೂ ಜೀವಂತ. ಆದರೆ ಕಳೆದು ಹೋದ ನಾಟಿ ತಳಿಯ ಹುಡುಕಾಟವಾಗಬೇಕು, ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯಾಗಬೇಕು. ಒಂದಷ್ಟು ಕೃಷಿಕರು ಈ ಕುರಿತು ಯೋಚನೆಯಲ್ಲಿದ್ದಾರೆ.

(ಕಾಲಂ : ಕಪ್ರ/ಅನ್ನದ ಬಟ್ಟಲು/೨೫-೪-೨೦೧೧)