ಆರೈಕೆ ಬೇಡದ 'ಕೆಸು'

           ವಾರದ ಹಿಂದೆ ಜಪಾನ್ ಮೂಲದ ಆಂಗ್ಲ ವಾಹಿನಿಯೊಂದರಲ್ಲಿ ಅಡುಗೆಯ ಸಮಯ. ಕನ್ನಾಡಿನ ವಾಹಿನಿಗಳ ಅಡುಗೆ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದಂತೆ ಢಾಳುಢಾಳಲ್ಲ. ಅತಿ ಮಾತಿಗಿಂತ ಕೃತಿಗೆ, ವಿಚಾರಕ್ಕೆ ಒತ್ತು. ಒಂದೊಂದು ತರಕಾರಿಯ ಖಾದ್ಯಗಳಿಗೆ ಪ್ರತ್ಯಪತ್ಯೇಕವಾದ 'ಮಿನಿ  ಹೋಟೆಲು'ಗಳು ಪ್ರಿಯವಾಯಿತು.

          ಕೆಸುವಿನ ಖಾದ್ಯಗಳು ಮಾತ್ರ ಲಭ್ಯವಾಗುವ ಹೋಟೆಲಿನ ಖಾದ್ಯವೊಂದರ ಪ್ರಸಾರ. ಒಬ್ಬರು ನಿರ್ವಾಹಕಿ. ಮತ್ತೊಬ್ಬರು ಅಡುಗೆ ಸ್ಪೆಷಲಿಸ್ಟ್. ಕೆಸುವಿನ ಕೃಷಿಯಿಂದ ತೊಡಗಿ ಮೌಲ್ಯವರ್ಧನೆಯ ವಿವಿಧ ಮಜಲುಗಳ ವಿಚಾರಗಳು ಮಾತುಕತೆಯಲ್ಲಿ ಸಂಪನ್ನವಾಗಿತ್ತು.

             ಅಂದು ಕೆಸುವಿನದ್ದೇ ವಿಶೇಷ ಖಾದ್ಯ. ಆರಂಭಕ್ಕೆ ಕೆಸುವಿನ ಪೂರ್ತಿ ಗಿಡದ ಪ್ರದರ್ಶನ. ಗೆಡ್ಡೆ ಬೇರ್ಪಡಿಸಿ ಮಾರಾಟ. ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಅಕರ್ಷಕ ಪ್ಯಾಕಿಂಗ್. ಉದ್ದನೆಯ ದಂಟನ್ನು ಎರಡು ತುಂಡು ಮಾಡಿದ್ದರು. ಮೇಲಿನ ಸಿಪ್ಪೆಯನ್ನು ದಾರದಂತೆ ಎಬ್ಬಿಸಿದರು. ಮಲ್ಲಿಗೆ ನೇಯ್ದಂತೆ ದಾರದಿಂದ ಹತ್ತು ದಂಟುಗಳನ್ನು ಹೆಣೆದು ನೇಯ್ಗೆ! ಇಂತಹ ಹತ್ತಾರು ಸೆಟ್ಗಳನ್ನು ತೂಗು ಹಾಕಿದ್ದರು. ತುಂಬಾ ಅಕರ್ಷಕ. ಉತ್ತಮ ನೋಟ. ಜನರನ್ನು ಸೆಳೆಯುವ ಜಾಣ್ಮೆ.

               ಕೆಸುವಿನ ದಂಟುಗಳನ್ನು ಒಂದಿಂಚಿನಷ್ಟು ಚಿಕ್ಕದಾಗಿ ತುಂಡು ಮಾಡಿದ್ದರು. ಬಾಣಲೆಯಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಫ್ರೈ ಮಾಡಿ ತಿನ್ನಲು ನೀಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಇದರಂತೆಯೇ ಇನ್ನೊಂದು ಖಾದ್ಯ - ಕೆಸುವಿನ ಸಾಸ್. ಇದರಲ್ಲಿ ಬ್ರೆಡ್ಡನ್ನು ಮುಳುಗಿಸಿ ತಿನ್ನುವುದು ಅಲ್ಲಿನವರಿಗೆ ಇಷ್ಟ. ಪ್ರತಿ ದಿವಸ ಕೆಸುವಿನದ್ದೇ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಅಡುಗೆಗಳು.

              ಬದನೆಯದ್ದೇ ಆದ ಹೋಟೆಲ್ ಮತ್ತೊಂದು. ಹೋಟೆಲಿನ ಎದುರು ಬದನೆ ಕಾಯಿಯ ಗಿಡಗಳನ್ನು ನಾಟಿ ಮಾಡಿದ್ದರು. ಅವೆಲ್ಲಾ ಇಳುವರಿ ನೀಡಲು ಸಜ್ಜಾಗಿದ್ದುವು. ಚಿಕ್ಕ ಗಾತ್ರದ ಬದನೆಯ ಕಾಯಿಗಳನ್ನು ತೂಗು ಹಾಕಿದ್ದರು. ಜನರನ್ನು ಸೆಳೆಯಲು ಮಾಡುವ ತಂತ್ರದ ಹಿಂದೆ ತರಕಾರಿಯನ್ನು ಬಳಸುವ ಪರೋಕ್ಷ ಸಂದೇಶವಿಲ್ವಾ.

ಕೆಸು - ಹೆಚ್ಚು ಆರೈಕೆ ಬೇಡದ ಕೃಷಿ. ಮಳೆ ಆರಂಭವಾಗುವಾಗ ಬೀಜ ಪ್ರದಾನ ಮಾಡಿದರೆ ದಶಂಬರಕ್ಕೆ ಗೆಡ್ಡೆ ರೆಡಿ. ಈ ಮಧ್ಯೆ ಅದರ ಎಲೆ, ದಂಟುಗಳು ಅಡುಗೆ ಮನೆ ಹೊಕ್ಕುತ್ತವೆ. 

             ಕೆಸುವಿನ ಪತ್ರೊಡೆ ಕರಾವಳಿಯಲ್ಲಿ ಮನೆಮಾತು. ಆಟಿ ತಿಂಗಳ ಪಾರಂಪರಿಕ ತಿಂಡಿ. ಹಳ್ಳಿ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಈಗಲೂ ಪತ್ರೊಡೆಯ ಕಾರುಬಾರು ಯಥೇಷ್ಟ. ನಿತ್ಯ ಬಳಕೆಯಲ್ಲದೆ, ನೆಂಟರು ಬಂದಾಗ, ಚಿಕ್ಕ ಸಮಾರಂಭಗಳಿದ್ದರೆ ಪತ್ರೊಡೆಯ ಒಂದು ಐಟಂ ಖಾಯಂ.

              ನಗರದಲ್ಲಿ ಈಚೀಚೆಗೆ 'ಆಟಿ ಹಬ್ಬ' ಆಚರಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಹಬ್ಬದಲ್ಲಿ ಪ್ರಧಾನಾಂಗ - ಪತ್ರೊಡೆ. ಹಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿ ನಗರದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆದ ಮಗುವಿಗೆ ಪತ್ರೊಡೆಯನ್ನು ಹಬ್ಬದಲ್ಲಾದರೂ ತೋರಿಸುವ ಯೋಗ! ಕೆಲವು ಹೋಟೆಲುಗಳಲ್ಲಿ ಪತ್ರೊಡೆ ಲಭ್ಯ.

              ನಮ್ಮ ಸಮಾರಂಭಗಳ ಅಡುಗೆ ಮೆನುವಿನಲ್ಲಿ ಕೆಸುವಿನ ಬಳಕೆ ಅಷ್ಟಕ್ಕಷ್ಟೆ. ಕೆಸುವನ್ನು ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಕೃಷಿ ಮಾಡುವ ಪರಿಪಾಠ ಕಡಿಮೆ. ಏನಿದ್ದರೂ ಮನೆಮಟ್ಟದ ಬಳಕೆಗಾಗಿ  ಮಾತ್ರ ಬೆಳೆಸುತ್ತಾರೆ. 

ಕೆಸುವಿನ ದಂಟಿನ ಪಲ್ಯ, ಬೋಳುಹುಳಿ, ಸಾಂಬಾರು, ಕಾಯಿಹುಳಿಗಳ ಸವಿ ಒಮ್ಮೆ ಸಿಕ್ಕರೆ ಸಾಕು, ಮತ್ತೆಂದೂ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಂತಿಲ್ಲ! ಕೆಸುವಿನ ದಂಟಿನ ಪದಾರ್ಥದ ಜತೆ ಹಲಸಿನ ಬೀಜ ಅಥವಾ ಅಂಬಟೆ ಒಳ್ಳೆಯ ಕಾಂಬಿನೇಶನ್.  ಸಾರಸ್ವತ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರ ಊಟದ ಬಟ್ಟಲಿನಲ್ಲಿ ಕೆಸುವಿಗೆ ಪತ್ಯೇಕ ಸ್ಥಾನ. ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಅವರೇ ದೊಡ್ಡ ಗ್ರಾಹಕರು. ಗಣೇಶ ಚತುರ್ಥಿಯ ಹಬ್ಬದಂದು ಕೆಸುವಿಲ್ಲದೆ ಆಚರಣೆಯಿಲ್ಲ.

              ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ 'ನವಾನ್ನ' (ಹೊಸ ಅಕ್ಕಿ ಊಟ, ಪುದ್ವಾರ್) ಆಚರಣೆ ಪಾರಂಪರಿಕ. ನವಾನ್ನವೆಂದರೆ ಭತ್ತದ ಹೊಸ ತೆನೆಯನ್ನು ಮನೆಯೊಳಗೆ ಸ್ವಾಗತಿಸುವುದು. ಆಚರಣೆಯಲ್ಲಿ ಹಲವು ವೈವಿಧ್ಯಗಳು. ಈ ದಿವಸ ಹರಿವೆ ಮತ್ತು ಕರಿ ಕೆಸುವಿನ (ಕೆಲವೆಡೆ ಬಿಳಿ ಕೆಸು) ಖಾದ್ಯಕ್ಕೆ ಮೊದಲ ಮಣೆ.

             ಮಡಿಕೇರಿಯ ಕೃಷಿಕ ಇಂಜಿನಿಯರ್ ಕೊಡಗಿನಲ್ಲಿ ಮೂವತ್ತಕ್ಕೂ ಮಿಕ್ಕಿ ಕೆಸುವಿನ ವೆರೈಟಿಗಳನ್ನು ಗುರುತು ಹಾಕಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ಕರಾವಳಿಯಲ್ಲಿ ಸಾಕಷ್ಟು ತಳಿಗಳಿವೆ. ಆದರೆ ಬಳಕೆಗೆ ಕೆಲವೇ ತಳಿಗಳು. ಬಿಳಿ ಕೆಸು, ಚಳ್ಳಿ ಕೆಸು, ಮುಂಡಿ ಕೆಸು, ಕರಿ ಮುಂಡಿ.. ಹೀಗೆ.

             ಕೆಸುವಿನಲ್ಲಿ ಕೆಲವದಕ್ಕೆ ತುರಿಸುವ ಗುಣ. ಬಹುತೇಕರು ಎಲ್ಲಾ ಕೆಸುವಿಗೂ ತುರಿಕೆಯ ಗುಣವನ್ನು ಆರೋಪಿಸುವುದುಂಟು. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಬಳಕೆಗೆ ಹಿಂದೇಟು ಹಾಕುವವರು ಅಧಿಕ. 'ತುರಿಸುವ ಕೆಸುವಿನ ದಂಟನ್ನು ಹುಣಸೆ ಹುಳಿಯ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ನೆನೆಸಿ, ಬಳಿಕ ಬಿಸಿಲಿನಲ್ಲಿ ಒಣಗಿಸಿದರೆ ತುರಿಕೆ ಮಾಯ' ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ ವಿಟ್ಲ ಕೊಡಂಗಾಯಿಯ ಗೃಹಿಣಿ ಮೀನಾಕ್ಷಿ ಮಯ್ಯ.